Với công văn mới nhất của Tổng cục Thuế mang số 3929 ban hành ngày 24-9-2009 liên quan đến vấn đề thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) khi chuyển nhượng bất động sản được nêu tại Thông tư 161/2009 của Bộ Tài chính, nhiều ý kiến thắc mắc đã có câu trả lời. Trong những ngày gần đây, nhiều ý kiến cho rằng việc thu thuế TNCN đối với chuyển nhượng hợp đồng góp vốn xây nhà để được hưởng quyền mua nền nhà, căn hộ chẳng khác nào tiếp tay để hợp thức hóa hoạt động mua bán bất động sản chưa được pháp luật công nhận. Nói về vấn đề này, bà Trần Thị Lệ Nga, Trưởng phòng Tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế, Cục Thuế TPHCM, khẳng định: “Căn cứ Luật Kinh doanh bất động sản và Bộ luật Dân sự thì việc thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng lại hợp đồng góp vốn hưởng quyền mua căn hộ, nền nhà là phù hợp về mặt pháp lý”.

Giải thích thêm, bà Nga cho rằng Luật Kinh doanh bất động sản có đề cập đến trường hợp bán nhà hoặc công trình xây dựng hình thành trong tương lai thì các bên phải thỏa thuận trong hợp đồng về giá mua bán. Trong khi đó, Bộ luật Dân sự cũng xác định việc mua bán hợp đồng góp vốn mua căn hộ, nền nhà là giao dịch dân sự có hiệu lực theo quy định của pháp luật. Một vấn đề khác mà nhiều nhà đầu tư đang quan tâm liên quan đến việc người nộp thuế có hay không quyền được chọn lựa thuế suất (25% trên thu nhập chịu thuế hoặc 2% trên giá chuyển nhượng) có lợi cho mình. Về việc này, bà Nga giải thích ở các thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính bao gồm Thông tư 84/2008 (hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế TNCN và Nghị định 100/2008 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế TNCN), Thông tư 62/2009 (hướng dẫn sửa đổi bổ sung Thông tư 84/2008) và Thông tư 161/2009 đều không quy định quyền được lựa chọn thuế suất mà phải theo nguyên tắc: - Nếu đủ điều kiện xác định được thu nhập chịu thuế (thu nhập chịu thuế bằng giá chuyển nhượng trừ đi giá vốn và các chi phí hợp lệ) thì áp dụng thuế suất 25% trên thu nhập chịu thuế. - Nếu không xác định được giá vốn hoặc xác định không đúng giá vốn tại thời điểm mua thì áp dụng thuế suất 2% trên giá chuyển nhượng. Với cách tính này cùng với tình trạng mua bán lòng vòng, phức tạp và kém minh bạch trên thị trường bất động sản lâu nay, một số nhà kinh doanh bất động sản dự đoán phần lớn các trường hợp tính thuế sẽ phải áp dụng theo thuế suất 2%, trong đó, với cơ chế tự kê khai thì giá chuyển nhượng sẽ tiếp tục được ghi sát với khung giá quy định của Nhà nước. Một nội dung chi tiết tại Công văn 3929 được dư luận đánh giá là tương đối thoáng so với các văn bản hướng dẫn được ban hành trước đó, đó là chi phí lãi vay tiền mua nhà theo thực tế sẽ được xác định là chi phí hợp lý để tính toán thu nhập chịu thuế. Việc chuẩn bị thu thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng hợp đồng góp vốn mua bất động sản (đang chiếm khoảng 70% tổng giao dịch nhà đất tại TPHCM) trên thực tế đã nhận được phản hồi tức thì của thị trường: giá chào bán nhà, đất nhìn chung giảm 10% nhưng giao dịch vẫn ngưng trệ. Có ý kiến cho rằng thu loại thuế này vào lúc thị trường đang trầm lắng hiện nay sẽ không giúp ích cho những nỗ lực khôi phục thị trường. Trong đó, một vấn đề không kém phần quan trọng được đặt ra là việc thuế TNCN đã thu đối với những người chuyển nhượng bất động sản được hình thành trong tương lai sẽ được xử lý như thế nào trong trường hợp dự án phá sản? Vấn đề này được cán bộ tuyên truyền của Cục Thuế TPHCM cho biết là sẽ được cơ quan thuế xem xét hoàn thuế nếu cá nhân có thu nhập từ chuyển nhượng hợp đồng góp vốn hoặc mua bán bất động sản chứng minh được việc phải hoàn trả lại thu nhập. Điều này xem ra rất khó khăn, phức tạp. Chắc chắn đây sẽ là vấn đề mà người mua bất động sản cân nhắc kỹ lưỡng. Giới kinh doanh đang lo ngại thị trường có nguy cơ đóng băng trở lại! Mặc dù vậy, thời hạn hiệu lực của Thông tư 161 (ngày 26-9) đã đến. Theo hướng dẫn của Tổng cục Thuế tại Công văn 3929, đối với các trường hợp chưa hoàn tất thủ tục chuyển nhượng hợp đồng và làm thủ tục chuyển nhượng kể từ ngày 26-9, các tổ chức, cá nhân kinh doanh bất động sản trước khi làm thủ tục chuyển tên trên hợp đồng phải phối hợp với cơ quan thuế hỗ trợ đối tượng chịu thuế thực hiện kê khai nộp thuế. Những hợp đồng chuyển nhượng đã hoàn tất thủ tục chuyển tên trước ngày 26-9 thì không phải nộp thuế TNCN theo hướng dẫn tại Thông tư 161.

(Theo TBKTSG)